Mở đầu.

Vậy là mùa hè của năm 2024 đang dần đi tới hồi kết thúc, theo một hướng mà ít nhiều ai cũng có thể dự đoán trước được. Thậm chí, cái kết này còn chẳng phải điều gì khó đoán. Từ năm ngoái, tôi từng tham gia phong trào anti gg dịch/chất lượng kém (theo cách quá khích của một người nửa vời), và từ khoảnh khắc đó tôi đã lờ mờ nhận ra cái kết định trước. Rằng khi không còn một vị mod anh minh trị vì động dịch nữa, nơi đây sẽ chẳng khác nào một bầy ong vỡ tổ. 

Và nó thực sự là một bầy ong vỡ tổ, nếu không muốn nói trở thành một môi trường toxic vô cùng với người mới. Nhiều thay đổi tạm thời đã được đưa ra để chữa cháy tình hình, nhưng chẳng thể giúp được câu chuyện khởi sắc hơn.

Hơn nữa, tôi nhận ra bất kì ai cũng muốn tránh nói lên quan điểm thật của mình, và cũng muốn tránh không gây ra bất hòa giữa nhiều phe phái với nhau. Vậy nên, tôi sẽ trở thành một chàng khờ, bộc bạch những quan điểm phiến diện (như tiêu đề bài viết) về các vấn đề hiện tại của hako. Bạn có thể có đọc, không đọc hoặc lướt qua tất cả và phê phán tôi, vì đó là cách mà bạn hành xử, không phải tôi. Ngược lại, tôi vô cùng mong mỏi những lời góp ý chân thành, những lời nhận xét chí lí để chỉnh lại những lỗi sai mà bài viết này mắc phải.

Trước khi vào nội dung chính của bài viết, tôi muốn khẳng định ba điều tất thảy. Thứ nhất, đây là bài viết của riêng tôi, không hề đại diện cho bất kì nhóm dịch nào, càng chẳng đại diện cho một hệ tư tưởng nào. Nó là của tôi, vậy nên mọi phê phán từ bài viết này nên chỉ hướng thẳng vào tôi. Thứ hai, tôi tham gia vào cuối đợt COVID-19, khoảng cuối những năm 2021 ấy, nên quan điểm của tôi có thể bị lệch rất nhiều. Chiếu trên hệ trục thời gian của một người vào năm 2018 hoặc trên trục thời gian của một người vào năm 2023 ấy, có thể có vài vấn đề nghiêm trọng/đáng bỏ qua hơn nhiều cái. Cuối cùng, bài viết này chỉ nhằm mục đích làm rõ các vấn đề trên hako hiện tại, tức là chỉ thuần nhắc ra những lỗi sai mà ai cũng thấy, và hy vọng tất cả mọi người có thể chung tay. Tệ thay, tôi lại tin tưởng vào phần tốt nhất của con người, và tôi thực sự hi vọng kể cả khi không có mod, chúng ta có thể giữ gìn nó như một hako chất lượng trước kia vậy.

Bài viết này gồm có ba nội dung chính. Phần đầu, tôi chỉ trích thái độ của một số dịch giả hiện tại. Phần kế, tôi chỉ trích về thái độ comment của một số nhóm độc giả hiện tại. Và cuối cùng, tôi sẽ bày tỏ quan điểm về việc sử dụng tool dịch. Với mỗi phần, tôi sẽ liệt kê những nguyên nhân chủ quan tạo nên vấn đề này.

Được rồi, phải không? Vậy thì, bài viết này tiếp tục nhé?

Trước hết, bạn hẳn sẽ hỏi tôi, thế thái độ của dịch giả hiện tại là như thế nào, mà cần một thằng khờ lên tiếng phê phán, một tên nửa vời phải tập trung chê bai?

Trước tiên, coi thường luật. 

Ví dụ đầu tiên cho chuyện này sẽ được lấy từ tag English Novel, một cái tag đã bị tranh cãi nhiều năm gần đây, và tới thời điểm hiện tại thì nó trở thành một cái nhọt sưng mủ mà chẳng ai muốn dính dáng vào. 

Về phần tôi, vốn dĩ tôi biết rõ tag English Novel được dịch trên hako rồi, thậm chí là từ dạo cuối năm 2023 lận. Chỉ cần xin phép mod trước, và bạn có thể thoải mái dịch English Novel mà không lo bị xỉ vả. Thậm chí có thể cap nguyên cuộc hội thoại với mod để đảm bảo bản thân, chẳng hại ai và cũng chẳng tạo nên drama nào. (nhưng tiếc thay, pj mà chúng tôi xin chẳng thể thấy ánh mặt trời vì ai cũng bận bịu. Đóng bụi gần 1 năm rồi đấy.)

Như vậy, việc dịch English Novel là không hề sai luật, nếu mod/admin xét duyệt rằng truyện của bạn là được phép đăng trên nền tảng hako. Vậy nhưng, thời điểm hiện tại có hai tác phẩm ngang nhiên đăng bằng tag English Novel, và khi bị nhắc nhở thì 1. giấu giếm, sau đó đưa ra và mặc kệ đời, hoặc hai...

Ye, thay vì kính trên nhường dưới, lễ phép nhắn tin DM mod một câu (mà thực chất luật chẳng hề cấm, có mỗi ai đó không đọc luật thôi), bạn 0974643466 thẳng thắn bày tỏ quan điểm như một kẻ bố đời. Thêm nữa nè, bạn không đọc luật thì đó là lỗi của bạn, ai mượn bạn phải gào khóc thuê rằng bạn không sai chỉ vì không đọc luật?

Kết luận, luật hako là luật hako, muốn chốn không luật thì sang Wattpad mà đăng, cớ gì rảnh rỗi phải lên hako với thái độ như dân Wattpad?

Nhưng này, English Novel chỉ là một vấn đề nhỏ trên tảng băng chìm hơn quá nửa thôi. Cái chính mà tôi muốn nhắc đến là cái này cơ, 

Hay nói cách khác, chủ nghĩa tự luyến, mèo khen mèo dài đuôi, và chỉ thích đọc comment khen truyện.

Nếu bạn không hiểu context gì về câu nói kia, tôi xin giải thích giản lược mọi sự. Tôi nhắc nhở bản dịch của bạn ấy (Đây), và bạn ta không đọc lấy một câu nào, ngược lại quay ra chỉ trích lỗi sai trong cách đánh máy của tôi (Chứ không phải của anh bạn nào đó phía trên, lạ thật), và vừa đóng giả làm nạn nhân, vừa không thèm quan tâm đến luận điểm của tôi mà chỉ chăm chăm vào công kích.

À, vâng, đúng thật tôi cần sự chú ý đấy. Chú ý tới một kẻ khờ ngu dốt ngạo mạn làm bài thông cáo này. Nhưng này, sự chú ý này có phải thứ tôi muốn không? Nếu chuốc nhục về người, bị khét tiếng theo cách như thế thì tôi chẳng cần, cảm ơn. Những năm tháng tôi tham gia drama vào năm 2023 đã dạy tôi đủ trưởng thành để hiểu nếu muốn chú ý, ta chỉ cần tắt máy và tham gia hoạt động thiện nguyện bên ngoài là được.

Được rồi. Tạm dừng phần đầu lê thê này tại đây thôi. Để giản lược lại ý của tôi, tôi sẽ nhắc lại sơ qua những lỗi ứng xử mà một vài dịch giả mắc phải,

(1): Ngang tàng, coi bản thân là trung tâm, coi độc giả là cỏ rác. 

(2): Chỉ thích lắng nghe comment khen, riêng cái chê thì sẽ mặc định công kích lại.

(3): Tự ý xóa comment. Cái này tôi không nhắc đến, nhưng nếu check tab bình luận mới đủ lâu, hẳn bạn sẽ hiểu cái mà tôi muốn nhắc đến.

(4): Cuối cùng, tai tiếng nhất, riêng cái này tôi sẽ không lấy ví dụ. Ngoan cố đăng đi đăng lại một bản dịch từ bên khác lên trang web này mà không được sự đồng ý của họ, hoặc một bản dịch lấy thẳng từ google/AI. Tôi sẽ bàn luận về vụ máy này ở phần sau, nhưng ý tôi ở mục (4) này là sự cố chấp.

Kết luận lại cho những bạn dịch giả thái độ một câu thế này (lặp lại của ban nãy thôi):

“Luật hako là luật hako, muốn chốn không luật thì sang Wattpad mà đăng, cớ gì rảnh rỗi phải lên hako với thái độ như dân Wattpad?”

Nhưng tôi xin phép tiếp tục cuộc thảo luận độc thoại của riêng tôi tại đây. Vì tôi thiết nghĩ vấn đề này, câu chuyện này không nên dừng tại đây, bởi thế sẽ rất bất công cho vài bạn dịch giả. Tính ra, chính người kích động thái độ của một số bạn (phần nhỏ trong phần nhỏ luôn ấy) lại chính là những độc giả, những con người đọc truyện thốt ra lời bình luận vu vơ. 

Tôi dẫn chứng bằng hai tác phẩm mới cháy của Zennia. Tôi không phán xét chất lượng của họ, vì đến mức đấy là đủ ổn với lứa độc giả hako hiện tại rồi. Thứ tôi muốn chê trách lại là thái độ của những bạn comment, tạo nên hai phe phái liếm láp vết thương lòng của nhau cơ.

“Kawa” là một ví dụ. Bắt đầu ngọn lửa drama bằng người này, khi bạn ấy nói “Dặc như kịch”. Một câu nói vô ích, vô nghĩa và công kích trực tiếp tinh thần bạn dịch giả, và một khi bạn ấy mắc lỗi thì mọi người, tất cả mọi người, thay vì nhắc nhở, “nè, bạn đừng xóa comment thế chứ” thì… Yep. Còn lại là lịch sử. 

Thậm chí nhé, trong chính bộ Zennia lại có những comment thế này,  

Rồi tôi muốn hỏi tất cả mọi người đang đọc đến đây, liệu những bạn độc giả như trên này có đúng không? Nếu không, thì hẳn bạn cũng đồng tình với tôi rằng, đây cũng là một nhóm người nữa cần lên án.

Kết lại, tôi gửi tới những bạn comment khiêu khích bạn dịch giả một câu thế này, “Mình vào comment bản dịch của người ta để làm gì?” Nếu muốn kick war đến thế, muốn thấy chiến tranh đến thế, các bạn có thể qua Nga để coi sự thảm khốc của chiến tranh. Làm anh hùng bàn phím để làm gì? Làm lũ cắn thuê làm gì?

Vấn đề thứ hai tôi muốn nói là vấn đề comment của độc giả, và có một sự mâu thuẫn rất lớn trong hệ duy thức của độc giả hiện tại với dịch giả. Riêng phần này để tôi gửi gắm tới hai loại người, một là với những bạn khen bản dịch “hay” ở những tác phẩm bị chỉ trích nhiều, hai là với những con người rảnh rang đi comment hùa theo cái war (war ở đây không ám chỉ riêng mỗi dịch giả nói chung).

Đầu tiên, tôi muốn chỉ trích tàn bạo những con người “chỉ cần content”. Tôi dám chắc họ không thể đọc nổi phần này đâu, vì ở đây không có minh họa nào cả, chỉ có lời dẫn dắt độc thoại của tôi làm gia vị cho luận điểm của tôi thôi. Xin lỗi các bạn rất nhiều.

Tôi trích dẫn từ một vài bài báo cáo nổi tiếng, như đây chẳng hạn. Giờ đây, con người thường thích hấp thụ những thông tin ngắn gọn, khoảng 300 từ~1 phút là lượng comment mà hầu như mọi người hiện nay đều muốn hấp thụ. TikTok, Youtube Short, you named it, sẽ là những nền tảng được yêu thích hơn những áng văn dông dài và lai láng thế này. Ấy, ý của tôi không phải là đang khen bản thân đâu nhé, chỉ là huyễn hoặc thôi.

Chính vấn đề đó tạo dựng nên thái độ comment tôi muốn chỉ trích. Đó là cái “hay” mà các bạn khen chỉ là content của tác phẩm mà các bạn đọc được. Giờ đây, bản dịch có ra sao các bạn cũng mặc, người dịch có mất công thế nào cũng được, chỉ cần content là thoải mái. Vâng, các bạn đang trực tiếp ủng hộ việc xài gg dịch và AI. Sao các bạn không lấy thẳng luôn AI ra mà dịch cho các bạn nhỉ? 

Tóm lại, các bạn đang ủng hộ những bản dịch đầy sạn vô nghĩa, trong khi những cái bỏ công sức chăm chỉ thì các bạn lướt mặc, vô tình thay tạo ra một môi trường ủng hộ máy dịch như hiện giờ. Tôi thiết mong các bạn hãy quan trọng một chút đến hành văn của dịch giả, hãy đặt cao cái kì vọng về một bản dịch chất lượng lên một chút, có thể nói rằng bản thân thấy nội dung truyện hay nhưng dịch ngu, các kiểu như vậy. Chỉ cần nói thật tấm lòng, không cần phải bợ đít hay gì cả.

Vì hako là một nơi như vậy mà, phải không? Vì cuộc sống đời thực là như vậy mà, phải không?

Vấn đề thứ hai tôi muốn nhắc đến chính là cái loại chuyên đi “kháy đểu, kick war”. Ôi, sao mấy người không đi học cái gì để có ích thêm với đời cho rồi!

Nói đến chuyên mục này, tôi ám chỉ Mming. Nói đến chuyên mục này, tôi nhắc đến cả bạn nữa đó, Isekaiz à. Và một loạt những con người bất hủ mà tôi không tiện kể tới nữa.

Nói thật, tôi căm ghét cái thể loại này nhất. Vừa chẳng góp công cho cái gì, vừa lãng phí sức cho cái việc vô bổ. Biết là chỉ cần lờ đi là được, nhưng những con người ấy tụ tập lại, cắn xé nhau, vô hình chung tạo nên một môi trường độc hại, kích thích những con người khác trở nên độc hại theo chung.

(Vụ drama của Cua, các bạn hoàn toàn có thể chửi riêng Cua, hoặc mang vấn đề này làm vấn đề của riêng các bạn, nhưng các bạn lại lôi thẳng vấn đề này lên hako, thay vì dùng lời lẽ để chỉ lỗi thì lại thuần chỉ trích (mà lạ thay, cái sai cần chỉ thì không thấy đâu), và tôi chỉ thấy mỗi các bạn đang xúc phạm một con người (mà thậm chí nhóm dịch còn chẳng hề liên quan, nhưng mấy bạn không biết và không chịu tìm hiểu, chỉ ngồi nói cho vui miệng). Đây rõ ràng là một cái sai.

(Vụ của Zennia, nhưng bản dịch không thảo luận, lại thảo luận về góc nhìn của độc giả. Thế sao mấy bạn không ngồi nói riêng với nhau đi, ngồi chềnh hềnh giữa bộ người ta phán xét làm gì? Bộ chưa ai dạy mấy bạn đừng nên chửi thề giữa chốn công cộng à?)

Nếu muốn cãi nhau, các bạn có thể bật DM lên nhắn tin riêng với nhau. Đừng có xúc phạm nhau trước chốn thanh thiên bạch nhật này. Lời cuối cho phần thứ hai đấy.

Về vấn đề cuối, máy dịch. Đây là chia sẻ tâm tư của một bạn người quen, tôi chỉ bổ sung vài ý thôi. 

Thứ nhất, AI dịch tưởng như rất hay nhưng đọc lại có nhiều khúc vô lý đấm thẳng vào mặt nhau. Sửa đám đó chắc chắn nhanh hơn dịch tay, nhưng chỉ khi bạn có khả năng sửa thôi. Nếu chưa có thể thì đừng có mà ham.

Thứ hai, AI/GG dịch chỉ là một công cụ, không phải cái thay thế cho việc dịch hoàn toàn.

Thứ ba, các bạn có thể phụ thuộc vào AI ở khâu đọc hiểu văn bản, nhưng sau rốt, dịch giả cần là người kiểm soát chất lượng.

Lời cuối, cảm ơn vì đã đọc. Tôi biết nửa sau của bài nói này giọng văn tôi có đuối thật đuối, nhưng tôi hi vọng đại ý của tôi có thể truyền tải tới mọi người.